Tribune libre pour Crystalia Patouli

Débat public en Grèce avec la participation des littéraires, des scientifiques, des intellectuels et des artistes - Interview du compositeur Grecochypriote Alkinoos Ioannidis

Dans le cadre du dialogue public intitulé "Qu’est ce qu’on doit faire"  qui se publie sans cesse depuis 2010 au site www.tvxs.gr des personnalités importantes sont invitées de parler sur la crise économique en Grèce et en Europe, en présentant leur point de vue personnel concernant les raisons de la crise et comment la société pourrait faire face (Toutes les réponses du débat public “Qu'est-ce qu'on doit faire” sont publiées  ici ).

Le but principal de cette initiative est d'ouvrir un dialogue au niveau européen, essayant de faire circuler les idées. Pour cela plein de personnalités et des intellectuels européens ont déjà participé exprimant leur avis ainsi que beaucoup de textes grecs ont été traduits et sont publiés en France, en Angleterre, en Espagne, en Allemagne et en Italie.

Par exemple des articles de l’écrivain Grec Yianis MAKRIDAKISet du compositeur et parolier Hainis Dimitris APOSTOLAKIS ont été publiés en France ainsi que les articles du journaliste français Jose Manuel LAMARQUE ont été publiés en Grèce. 

Plus précisément, la première lettre de Yiannis MAKRIDAKIS intitulée:L'Europe au bord de la dictaturea été publiée dans Le Cercle des Echos et ainsi qu’à Marianne 2, le cas échéant, et son deuxième article La Grèce, première victime d'une colonisation européenne a été publié simultanément dans de nombreux pays européens. Enfin, le mouvement des Nantes a republié les articles de Yiannis MAKRIDAKIS. Les dirigeants, du «The forum democratique des Intellectuels » en France, par le biais de Philippe MURER, ont également contacté Yianis MAKRIDAKIS afin de représenter la Grèce à ce Mouvement européen pour la Défense de la Démocratie en Europe.

En addition, l’article du grand musicien traditionnel Hainis Dimitris APOSTOLAKIS intitulée Crise grecque : naissance d'un débat européen provoqué par deux lettres ouvertes a été publiée en France, ainsi que des articles du journaliste français Jose Manuel Lamarque (qui participe activement à ce dialogue ouvert) se publient régulièrement en Grèce.

Cette initiative donc vise de commencer un dialogue créatif à travers une communication constante et une coopération de solidarité ayant comme but la publication régulière d'articles qui traitent les questions brûlantes de l'actualité en Grèce et en Europe par le biais de différents sites de bonne réputation en Europe comme il est le www.tvxs.gr et autres médias en Grèce qui participent activement et soutiennent la promotion de ce dialogue. Dans ce cadre Alkinoos IOANNIDIS, un compositeur, parolier et interprète chypriote qui est considéré parmi les artistes les plus importants artistes de la Grèce contemporaine a parlé à Crystalia PATOULI . C'est la participation la plus récente dans ce dialogue ouvert qui est toujours en cours.

En ce moment on voudrait vous préciser que tous les journalistes ainsi que les traducteurs qui travaillent pour promouvoir ce dialogue qui est une idée originale de la journaliste indépendante Crystalia PATOULI, sont des volontaires et il n'y a aucun profit économique. Puisque le seul but est de faire circuler librement les idées dans un niveau européen.

Lazaros Mavromatidis

---

Alkinoos Ioannidis: Notre société n’a pas besoin d’une haine stérile et aveugle

«En ce moment notre société n’a pas besoin d’une haine stérile et aveugle. Elle a besoin des gens qui à travers des collectifs seront en mesure d'offrir »… Le compositeur, parolier et chanteur Alkinoos IOANNIDIS parle à Crystalia PATOULI à l’occasion de sa chanson intitulée La Patrie* (voir à la fin de l’entretien) afin de participer au dialogue public qui se publie à tvxs depuis 2010.

Cr.P.: Comment vis-tu la crise grecque actuelle ? Comment vois-tu de tes propres yeux cette histoire?

Alk.I.: Nous vivons cette crise depuis de nombreuses années. Certes, il y a de nouvelles données, mais ce n’est pas un choc pour moi.

Je pense que tout ce qu’on vit actuellement est le résultat d’une « maladie chronique ». On faisait expérience de ses symptômes depuis toujours, on s'habituait à certains symptômes pendant un certain temps, puis, parfois, nous avons fait quelque chose pour les combattre, parfois on n’a rien fait ... Nous avons connu, et bien non averti, la longue préparation du résultat d'aujourd'hui. Ce qu’on vit maintenant n’est pas brusquement arrivé.

Je me sens donc, que je n’ai jamais vécu dans un pays sain, qui est soudain tombé malade. Au contraire...

Au fil des années nous avons accepté tant de choses, et en plus on se considérait peut-être intouchables, ou, encore, on pensait qu’au moins ces choses ne peuvent pas nous toucher personnellement. On permet, par exemple, de vivre dans des villes qui ne sont pas accessibles aux personnes handicapées, ou on permet à nous-mêmes et à nos amis de vivre sans se soucier de l'autre de manière substantielle et tangible. Par exemple, nous acceptons tous -même si ça fait déjà treize ans après le tremblement de terre du ’99- que les enfants orphelins de l’orphelinat Chatzikiriakeio vivent dans des conteneurs, étant donné que les dommages causés à l'immeuble en ‘99 ne sont pas encore réparés. Mais quel avenir mérite une société qui laisse abandonnés dans un conteneur ses enfants orphelins?

Les années qui viennent de passer n’étaient pas si fertiles, même si certains parlent des « bons moments ». Même si, pour certains les dernières années étaient leur « Belle époque » personnelle, en tant que société on n’était pas du tout spirituellement préparés, pour les moments difficiles, qui peuvent toujours se produire.

Il y avait de la pauvreté autour de nous et en nous, qu’on ignorait systématiquement. La réalité est que ceux qui n'étaient pas pauvres, ceux qui arrivaient de couvrir leurs besoins réels ou superficiels, se foutaient de leurs camarades.

En d'autres termes, je ne me suis jamais senti que je vis dans un pays qui promet quelque chose de bien. Je pense que beaucoup de nos concitoyens s'attendaient à la venue du moment où la société toute entière serait drapée du voile de cette misère actuelle. Et c'est une honte de se mobiliser seulement après que cette nouvelle réalité ait touché notre porte-monnaie et pas avant.

Cr.P.: D’après toi quelles sont les raisons principales qui nous ont amenés à la situation actuelle? 

Alk.I.: Il s'agit d'une question très complexe et je ne suis pas la bonne personne pour répondre à cela, mais je pense que nous nous sommes laissés vivre dans la stupidité générale des décennies précédentes, en oubliant ce qui est important et ce qui ne l'est pas, et cela suffit pour être amenés sans le réaliser au présent amer.

Il y a certainement d'autres facteurs, exogènes, comme il y a sûrement des « requins » prêtes à avaler toute sorte de vulnérabilité qu’ils trouvent dans leur chemin, mais tout aussi certainement, il y a de responsabilité de la part de la victime.

Cr.P.: Donc, tu crois qu’il y a de la responsabilité au côté de la victime?

Alk.I.: Bien sûr, il y a de la responsabilité. Tout d'abord, nous sommes tous responsables puisque nous avons toléré ce genre de politique pour si longtemps.

Autrement dit, si nous sommes des êtres stupides qui n'ont aucun pouvoir et ne peuvent pas définir la moindre évolution du contexte politique contemporain, puis la seule chose qu’il nous reste à faire est de se laisser vivre comme des esclaves. Mais si on n'accepte pas être dans une situation d’esclavage, alors nous avons certainement une responsabilité pour ce qui s'est passé.

Cr.P.: En un mot, le statut du citoyen actif ne se résume pas uniquement à son droit et obligation d’aller voter tous les quatre ans?

Alk.I.: Tu sais, ce n'est pas ça la démocratie... La démocratie est tout simplement le droit du citoyen de s'impliquer activement dans la communauté, et cela possède une durée de vie sans compromis.

La démocratie signifie être capable de s'auto-organiser, de participer à des activités collectives, d'avoir des idées qui peuvent être mises en œuvre à travers un processus de collaboration et de pouvoir en acceptant les différences de l’autre, de réussir à travailler avec quelqu’un qui a un autre point de vue, de savoir discuter avec son ami, avec son voisin, avec sa femme et avec ses enfants…

En fin de compte la démocratie signifie être capable de communiquer avec soi-même... Quelque chose qui n'est pas évident à certains moments que nous vivons. Tout cela, c'est la démocratie. La démocratie ne doit pas se diminuer en une grande « faveur » que le système nous fait en nous appelant au vote tous les quatre ans.

Cr.P.: Et peut-être certains considèrent terrible le fait qu’on ait le droit de voter tous les quatre ans? 

Alk.I.: La vérité, est que certains semblent penser qu’ils nous rendent une très grande faveur, quand ils nous accordent ce privilège. Cependant, aux temps que nous vivons il y a des gens qui contestent même ce moindre privilège démocratique.

Cr.P.: Qu’est ce que tu veux dire ? 

Alk.I.: Je veux dire, qu’il y a beaucoup de gens parmi nos concitoyens qui disent: « Où es tu Papadopoulos ! (notice du traducteur : Référence au dictateur Grec qui était l’organisateur du coup d’état qui a duré de 1967 à 1974) »  ou « nous avons besoin d'une dictature », en réponse à la pourriture qu’un autre système, démocratique…a « causée ».

Cr.P.: Que considères-tu comme le problème le plus important aujourd'hui en Grèce?

Alk.I.: Le manque de culture. C'est le plus gros problème. Parce que même si on se laisse sucer le sang par le système, le seul espoir dans cette histoire ne vient ni de la politique ni encore moins des économistes et des banquiers.

Au lieu de cela, l’espoir est né du  niveau culturel de la population qui vie dans cet endroit. Puisque même si on améliore notre situation financière pour des raisons que je ne peux pas maintenant imaginer, cela n’aura aucun sens si nous restons spirituellement au niveau qui nous a amené ici.

Pendant longtemps on sous-estimait régulièrement, les immigrants de l’Europe de l'Est ignorant la supériorité de leur niveau culturel et on les utilisait pour faire les métiers qu’on n’acceptait pas de faire se croyant des êtres supérieurs. Ils savaient cent poèmes par cœur, tandis que nous la dernière fois qu’on a lue un poème était  à l'école.

Ce niveau spirituel, qui se traduit par la qualité de pensée, la qualité d’action et la qualité de vie, qui détermine la morale et l'esthétique, qui se transforme en action politique dans le plus pur sens du terme, depuis des décennies, les responsables ont réussi de le baisser significativement. Et quand j’utilise le mot « responsables », je ne sous-entend pas seulement les ministres de l'éducation.

Je considère que nous les artistes et tous ceux qu'on appelle des «intellectuels» ainsi que le radio, la télévision et les magazines, on est tous responsables du paysage culturel contemporain en Grèce. Je veux dire que ce genre de responsabilité est une affaire de tous les gens qui sont censés de s’occuper de ce que nous appelons « culture », n’importe si on cultive réellement l’esprit spirituel de la société ou si on  rêve que nous arrivons de le faire. Et avec nous la majorité du «public» se rend aussi responsable à travers ses choix.

Cr.P.: Le fait que la majorité de nos concitoyens se préoccupât principalement de son intérêt personnel pendant de nombreuses années ne consiste pas un manque de civilisation? 

Alk.I.: Mais nous croyons que notre intérêt personnel est d’avoir une vie plus confortable que notre voisin.

Et pour être plus précis cela se reflète par le fait que nous ne soyons pas des gens qui se préoccupent de leur voisin affamé, en revanche, nous sommes préoccupés de la famine uniquement lorsque nous avons faim nous-mêmes. En addition, le fait que nous tolérions un état assassin, laissant sa grand-mère mourir sans défense tout en payant des taxes et en ayant cotisé à la Sécurité Sociale pendant toute sa vie, ou ce que j'ai mentionné auparavant, à propos des personnes handicapées, qui ne peuvent même pas aller prendre un café, et encore moins de travailler, tout cela montre un manque de civilisation.

Je voyage très souvent à l'étranger, que ce soit en Europe ou en Amérique, et je croise des nombreuses personnes en fauteuil roulant qui se déplacent en liberté. Parfois j'oublie où je suis et je me demande: «Qu'est-il arrivé? Un accident est arrivé à tout le monde ici? ». Et puis je me souviens tout simplement qu’à l’étranger les personnes à mobilité réduite ont accès à leur ville...

Cr.P.: Par conséquent, ils ne se sentent pas marginalisés, même s’ils sont une minorité ils ont les mêmes droits que tout le monde... 

Alk.I.: Tu vois ? Nous sommes en train de discuter de ce qui est évident: si les minorités ont le droit à la vie! Et ce n'est pas une conséquence de la crise de ces deux dernières années. Cela se passait même dix ans avant la crise.

Cr.P.: Peut-être plus tôt? Par exemple, pendant la guerre civile et les années d’après, la plupart des gens ont commencé de... se retirer de la vie publique en mettant l'accent sur​​l'intérêt personnel, et en pointant du doigt (et pas seulement) comme un mauvais exemple tous types d'objecteurs, des contradicteurs et des combattants?

Alk.I.: Je ne veux absolument pas me référer à la guerre civile, surtout à nos jours et dans le contexte que nous vivons ce dernier temps. Ces choses-là sont dangereuses. Il existe de nombreux autres exemples qu’on pourrait citer...

Je pense qu'il devrait y avoir de la prudence dans la façon dont on se rapporte à ces questions, et surtout comment nous les utilisons en ce moment. Et il faut qu’on fasse beaucoup d’attention à la façon dont telles conversations sont exploitées par certaines personnes qui adorent la guerre. Je ne le dis pas par modération. Au contraire.

Cr.P.: Tu as ce point de vue en tant qu’un homme de culture, éponyme qui possède une plus grande responsabilité et doit mesurer ses paroles?

Alk.I.: Non. Je dis cela parce que je me soucie de mon pays. Je me soucie de tous ceux qui m’entourent. Je me soucie de mes enfants, qui grandissent ici. Donc, pour ces raisons j’exprime cette opinion. C’est égoïste pendant des périodes dangereuses, afin de soutenir son avis, d’entrer dans des questions qui peuvent allumer le feu.

Cr.P.: Et comment penses-tu que nous pouvons faire face à la situation actuelle? Par exemple, tu trouves que nous sommes hors de contrôle? 

Alk.I.: Je pense que nous allons vivre des choses bien pires. Nous sommes qu’au début ...

Par exemple, je ne pense pas qu’avec une baguette magique, dans deux ans, tout ira mieux, et que tout homme qui cultive maintenant  le rage et la violence et qu’il est prêt d’injecter n'importe où son haine envers quoi qu’il lui disent qu'il mérite d'être haï, en deux ans, sera transformé en une personne créative, qui progresse spirituellement et se développe.

À savoir, je ne crois pas, que la reprise de la société viendra si facilement et si rapidement. Malheureusement…

Cr.P.: Et que penses-tu qu’on devrait faire?

Alk.I.: Pendant des années, je croyais que nous vivions dans une époque qui n'était pas favorable à la convention collective.

La plupart des collectivités qui ont vu le jour -et j’ai vécu du près- ont été fragmentées, impersonnelles, et condamnées à survivre dans le paysage politique de l’ère post-dictatoriale, malgré les efforts et les sacrifices de beaucoup des gens. Vue que leur existence était problématique ou inefficace je pensais donc qu’il n’y avait pas vraiment la raison d'exister.

J'ai eu tort, car aujourd'hui, il existe déjà une préparation précieuse. Mais à l’époque je pensais qu’il était la période la plus appropriée afin que chacun puisse se développer personnellement, grâce à un parcours personnel et non-aligné au projet politique précis et unique d’un parti politique.

Maintenant, je vois que divers collectifs commencent de fleurir autour de nous, et cela me plaît. Et le résultat n'est pas seulement le travail social qu'ils produisent, qui consiste par exemple à, donner de l’alimentation aux sans-abri, ou à offrir des médicaments à certaines personnes qui en ont besoin, ou à soutenir certains expulsés de la société, ce qui en soi est une œuvre sociale grande et importante. Mais à travers de ce genre de fonctionnement collectif on réussi tous ensemble de moduler la réflexion et l'expérience d'exploitation en offrant la possibilité d’une intégration au tissu social suivant un chemin fertile et créatif. Et cela est quelque chose d'inestimable.

Je ne parle pas de la «philanthropie (philanthropia : en grec)». C’est horrible en tant que concept, cette offre publique de notre surplus, pour des raisons souvent complaisants ou suspects. Même la définition du mot philanthropie n’est pas convaincante. Par exemple un philhellène, ne doit pas être grec.

Il n'existe pas un « philhellène grecque » donc en mobilisant le même processus de la pensée les « philanthropes », se placent en dehors de toutes les personnes. Ils sont au-delà de l'homme, comme les demi-dieux. Le point donc est d'être humain, et pas philanthrope.

Seul, chacun de nous est fou et incomplète, et souvent incompétent, même si son parcours personnel possède toujours la magie de la route solitaire. Mais, par une action collective, on réussi de conjoindre l'individu et la société tout entière. Il y a un grand besoin pour chacun de nous aujourd'hui de penser qu’on n’est pas seul, que la société fonctionne encore, que nous soyons libres, dans le cadre d'un collectif, d’un groupe.

Cela fonctionne pour l’instant dans le sens inverse: des jeunes s’inscrivent dans des groupes qui les unissent uniquement entre eux, en cultivant la haine envers les autres. Et il s'agit d'une inclusion, d’une compagnie. Mais ce n’est pas un processus créatif, puisque cette union ne résoudra pas les problèmes ; elle va en créer des nouveaux.

En ce moment notre société n’a pas besoin d’une haine stérile et aveugle. Elle a besoin des gens qui à travers des collectifs seront en mesure d'offrir.

Cr.P.: Et cela est la démocratie? Un collectif organisé. Au moins, cela devrait être... 

Alk.I.: Oui. L'expérience du passé est traumatisante parce que les seuls collectifs qui ont «agi» massivement dans notre société grecque depuis des années, ce sont surtout les partis politiques et les équipes de football.

Cr.P.: Et il s’agit des collectifs verticaux. Alors que nous voyons maintenant que la création des collectifs d’aujourd’hui est horizontale. 

Alk.I.: Oui, cela est très intéressant. De plus, notre besoin de trouver chacun sa compagnie est également intéressant. Afin de s'unir et de se rassembler. Parmi nous il y a tant des personnes qui vivaient en tant que morceaux cassés dans des partis politiques.

Cr.P.: Pour tous ceux qui sont sans travail, sans rien ... que veux-tu dire?

Alk.I.: Que puis-je dire? Ceux qui vivent dans un certain confort, que ce soit volé ou non, nous devons des excuses à ceux qui sont exploités et anéantis par le même système qui a donné à nous l’opportunité de survivre. Pas avec une stupide culpabilité mais avec la reconnaissance qu’on aurait pu être à leur place.

Je n'ai aucun conseil à donner, et je ne veux pas leur souhaiter du courage puisque les mots et les paroles faciles ne peuvent pas aider quelqu'un qui se trouve devant une impasse. Des opérations et interventions nécessaires dans la vie quotidienne de tout le monde, sont la seule façon qui peut nous tenir à côté de nos concitoyens. Et je ne parle pas des actes spectaculaires, dignes d'une publicité médiatique, mais chaque particulier, doit rester de façon consciente aux cotés de chaque voisin et de la société en général.

Cr.P.: Beckett a dit que lorsque nous sommes plongés dans la merde jusqu’au cou la seule chose qu’il nous reste est de chanter ... Quelle chanson dirais-tu dans ce cas?

Alk.I.: Je n'aime pas les chansons engagées d’où ressort la colère. En fin de compte je crois que ce genre des chansons ne sert à rien. Je pense qu’une telle chanson ne sert ni sa nature, ni la politique.

Etant donné que je vois qu'il y a un grand besoin d'expression, aujourd'hui, je pense que cette expression ne viendra pas en criant des slogans à travers des chansons. Par exemple, je considère que Manos Hadjidakis fût un grand révolutionnaire. Même s’il y avait des voix qui disaient que son point de vue politique était conservatif. Cela ne me regarde pas du tout. Le fait qu'il ait donné tant de beauté dans le monde, en donnant un outil musical pour affronter les mauvais moments, nous a aidé de devenir des meilleures personnes, et cet acte est le geste le plus révolutionnaire qu'on peut faire.

Il n’avait pas besoin d'écrire des chansons clairement « politiques ». Si on lit attentivement les paroles de Gatsos, avec qui ils ont travaillé ensemble la plupart du temps, on verra un homme très sensible aux questions sociales.

Il y avait donc certains artistes qui n’ont jamais pris avantage de leurs engagements politiques en les exprimant à travers leur travail. De l’autre part, ils n’ont jamais payé le prix, comme certains artistes militants. Mais ces gens se souciaient profondément de leur art et de l'homme qu’ils ont sincèrement  servi à la fois, en faisant leur travail artistique avec soin. Et cela, je pense, c'est assez.

Cr.P.: Mais le public a besoin d'entendre la position de quelqu'un qu’il apprécie. Il est important de parler. Même de dire exactement cela. De plus à l'occasion de ce que tu viens de  mentionner concernant le besoin d'expression, la créativité n’est pas un élément important à notre époque ? 

Alk.I.: Mais oui! Bien sur ! Il n'y a pas d'autre moyen. Autrement dit, si les consommateurs restent prêts à avaler ce que les autres créent pour eux, je ne vois pas d'avenir.

Le souhait est que chacun puisse progressivement créer ses propres choses, en déposant son dévouement et son amour, pour être en mesure d’offrir. Mais cela il faut le faire dans tous les manifestations de sa vie n’importe s’il s’occupe simplement de ses enfants, ou s’il écrit de la poésie, ou s’il pratique l’agriculture, ou même s’il crée des choses encore plus rares comme une belle histoire d'amour...

Cr.P.: Mais quand on crée quelque chose on n’a pas besoin d’une source d’inspiration ? Par exemple Hadjidakis a donné de l'inspiration ... Et le plus important est d'être capable d'inspirer, c’est ce qui se passe aussi dans des relations humaines... Comment et quoi va donc nous inspirer, aujourd'hui?

Alk.I.: J’ai visité  les Zapatistes, et je n'ai jamais entendu une moindre chanson en colère. Leurs chants révolutionnaires sont des chansons pleines de beauté. Il y a tant de beauté qui te fait te sentir mal.

Et puis je pense aux chants révolutionnaires des révolutions de l’Amérique Latine ou de la guerre civile espagnole. Personne ne crie la misère, personne ne maudit du système et personne ne chante la haine. On écoute la chanson et on a besoin de rendre le monde meilleur, non pas parce on le haie, mais parce que on le rêve autrement. Et on se bat ainsi. La haine, est remplacée par le rêve.

L'autre manière me semble très malheureux. Citer les torts de l’époque dans une chanson, d'une voix rauque en général à cause de nombreuses cigarettes et fatigué par les nombreux « combats », ou en revanche entendre une voix brave du style « allons mes braves compatriotes », je trouve qu’une telle production artistique « engagée » n’ait pas de sens. Tous les artistes bien-pensants contemporains nous ne pouvons pas éviter ce piège, mais le résultat n'est probablement pas significative.

Cr.P.: Donc, suggères-tu d’essayer créer quelque chose qui nous inspire à vivre une vie meilleure?

Alk.I.: Oui. Mais si on s’en fiche de notre voisin et on reste exclusivement enfermés dans notre problème, comme on faisait pendant des années, il est impossible de vivre une vie meilleure.

Je pratique un métier qui exige de fortes doses d'égoïsme. Néanmoins, je cherche d’apprendre à mes enfants que si notre voisin n'a pas les moyens de vivre décemment, nous aussi on ne peut pas être décents. Quand tout autour de nous est la souffrance, on ne peut pas être heureux, il est impossible de vivre ainsi. Si une personne est condamnée à l'enfer, personne ne peut jouir du ciel et du paradis.

Cr.P.: Veux tu nous parler de ta chanson intitulée «La Patrie»?

Alk.I.: Cette chanson a été écrit en 2008 et publié au début de 2009, avant la «crise». Il renvoie à des expériences que j'ai vécues moi-même. Ce n’est pas une citation historique des événements que j'ai lu quelque part ou j’ai vu passer à la télévision. La plupart de ces expériences, je les ai vécu à Chypre ou en Grèce et les autres ailleurs.

Il s’agit plutôt d’une chanson existentielle et pas d'une chanson politique. Cette chanson signale des événements qui ont façonné ma perception, donc la façon dont je vois le monde, mes certitudes, mon ignorance, ma confusion et mon existence en général.

Cr.P.: La patrie est le pays de son père... 

Alk.I.: Exactement. Dans de nombreux cas, pour moi la terre de mon père était ... une terre de feu. Les incidents mentionnés dans les paroles, le montrent.

Je raconte mes souvenirs de l'invasion de '74 à Chypre, la trahison et après l'invasion turque. Les dictateurs avaient mis en otage ma mère, qui travaillait comme animatrice à la radio et lui ont mis le pistolet derrière la tête pour qu’elle annonce leurs communiqués de presse... jusqu'à ce que les Turcs envahissent et le «mission» ait été achevée.

Lors du bombardement, moi et mon frère nous nous sommes cachés sous la table, pour éviter le plâtre tombant du plafond au dessus de nous, et nous mangions du raisin. Quand les parachutistes turcs ont commencé de tomber, nous sommes approchés de la fenêtre où on les regardait tous ensemble avec mon père. Ce dernier afin de ne pas avoir peur nous disait: « regardez qu’est ce qu’elle est magnifique leur chute » ...

En ce qui concerne mes parents orphelins, l’un grand-père a été tué par les nazis et l'autre par leurs partenaires, les nationalistes bulgares.

Puis je raconte autres événements, comme la guerre en Yougoslavie, où nous sommes arrivés après un long voyage difficile et dangereux. A Belgrade, l'hôtel où nous avons séjourné était  bien sûr vide, - qui allait rester là ?- mais quand même j’ai vu là bas une personne du service vêtu en costume, un vrai fantôme de travail ... Ce nuit je dormais et je ne me suis pas réveillé par les sirènes lors du bombardement afin de descendre à recourir refuge. Ni les bombes ont réussi de me réveiller, puisque j’ai toujours eu le sommeil lourd et profond...

Le lendemain, j’ai chanté à la Place de la République, la place principale de Belgrade, devant des milliers de gens souriants qui ne savent pas s'ils seront encore en vie la minute suivante, et comme dernier acte potentielle ils ont choisi de chanter. Le jour d’après, j'ai vu le corps humain dans les décombres d’Alexinats, quelques heures seulement après l'attentat.

Ou encore je raconte ce que j’ai vu en face du bâtiment « K. Maroussi » à la jonction de la place de la Concorde et de l’avenue de l’Université à Athènes. J’ai vu ce bâtiment en train de se brûler pendant une grande manifestation. C'était le 10 Janvier, 1991, un jour après l'assassinat du syndicaliste de gauche Nikos Temponeras par un partisan de la partie droite qui était en gouvernement à l’époque. Le bâtiment a pris feu, selon quelques uns à cause des cocktails Molotov et selon d’autres à cause des bombes lacrymogènes qui tombaient sans cesse. L'avenue était vide, quelques personnes sont restées pour regarder impuissants, sans voix.

Les pompiers montaient en utilisant des énormes escaliers essayant de sauver les gens qui  se précipitaient aux fenêtres et j’ai vu les policiers qui lançaient des gaz lacrymogènes contre les pompiers depuis la place de la Concorde, bloquant leur chemin. Ils se moquaient d’eux et ils les insultaient sans cesse. Les caméras fixaient l'objectif ailleurs pour ne pas être obliges de conserver cet image et la faire passer le soir à la télévision. Quatre personnes ont été brûlées. Les trois d'entre eux ont été reconnus et leurs familles sont toujours en deuil. La quatrième personne n'a pas été reconnue et reste toujours inconnue. L’Innocent Inconnu. Pour moi, cet événement était un moment décisif dans ma vie.

Ainsi que l '«ouverture» de la Ligne Verte à Chypre il y a quelques années...

Je ne peux pas ignorer le frisson de certains vieux qui allaient voir leur maison dans la partie occupée après tant d'années, ainsi que la tristesse d’autres qui ne pouvaient pas supporter cette émotion et pour cela ils n’ont pas franchi la Ligne Verte. Je ne peux pas oublier ceux qui sont allés à la tombe de leurs parents, et enfin ils l’ont trouvé dévasté. Et d'autres, qui ont franchi cette ligne parce qu'ils voulaient visiter un casino pas cher, ou parce que les restaurants sont bon marchés, c'est-à-dire pas en tant que pèlerins, mais en tant que consommateurs. Nous sommes tous humains, et pour cela j’enregistre tous les comportements…

Cr.P.: Qu’est ce que c’est la patrie pour toi? 

Alk.I.: Lanostalgie. C'est tout. Il n'y aucun endroit qui me fait y retourner très souvent. Je ne parle pas dans le sens romantique, mais je parle d’une nostalgie qui déchire les tripes et qui révèle à nouveau son vrai visage - le visage que le flux de la vie quotidienne nous amène à oublier - avant de nous jeter à nouveau dans ce qui va suivre.

Le lieu, la terre, la lumière et les gens qui la définissent. La nostalgie est ma maison. Et mes enfants. La mémoire et la promesse. C’est ça ma patrie.

Cr.P.: Etant donné qu’on parle de la nostalgie, je pense que la patrie que j’avais connue est déjà perdue. Peut-être nous devrions déjà avoir fait quelque chose de plus important, de plus collectif? A savoir, par exemple en Espagne, ils ont créé un texte commun étant en accord sur certaines exigences de base afin de  faire valoir.

Alk.I.: Nous les Grecs, nous ne savons pas vivre ensemble. Alors que les Espagnols ont vécu une guerre civile, peut-être plus douloureuse que la nôtre, en quelque sorte ils ont réussi de s’entendre - au moins une grande partie de leur société - en certaines choses de base.

Ici en Grèce chacun vit enfermé dans sa petite cage, qui peut inclure deux ou trois autres personnes de notre choix ; ensuite nous décidons que le reste est des abrutis et enfin nous sommes heureux de vivre ainsi.

Cr.P.: Et finalement beaucoup d'intellectuels Grecs sont directement financés... par l'Etat, n’est ce pas? 

Alk.I.: Cela ne pouvait pas être autrement. Par exemple, en ce qui concerne l’Espagne, il n'y a aucun groupe espagnol qui a essayé de se produire à l'étranger et ils n'ont pas eu, le moindre soutien des services culturels du pays. J'ai vécu cela dans de nombreux festivals où j’ai participé à l'étranger.

Cela ne veut pas dire que leur état fonctionne mieux que le notre, ou que tout justifie ce qui s'est passé dans leur pays, mais que certaines personnes dans certains endroits sont vraiment engagés et aiment ce qu'ils font et par conséquent ils ressentent l'obligation de le faire correctement. Tiens, prends un exemple similaire de l'Etat Grec où afin d’avoir le soutien de l’Etat, il faut « se coucher » avec l’Etat!

Et ensuite quand les Espagnols se tournent contre leur Etat, ils savent très bien ce qu’il faut conserver et  en revanche, ce qu’il faut changer afin que l’Etat puisse fonctionner correctement.

Ici, si quelqu'un est contre l'Etat, il le fait parce qu'ils est en général contre la puissance de l’Etat, donc théoriquement il se manifesterait n’importe l’endroit où il se trouve, ou encore, la grande majorité des gens qui détestent l'Etat et ses mécanismes, sont contre l’Etat parce qu’ils ont brusquement réalisé que ses mécanismes ne fonctionnaient pas en leur faveur.

Regarde si tu veux, la forte présence des centres culturels d'autres pays et comment ils fonctionnent ici, en Grèce, dans un pays qui n’a aucun intérêt commercial pour eux, vue à sa taille, et imagine à quel point ces grands pays se sont vraiment intéressés. Par exemple les espagnoles ont l’Instituto Cervantes, les français l’Institut Français, les anglais le British Council, les allemands l’Institut Goethe, et les Russes l’Institut Pushkin. Et cherche respectivement, l’institut équivalent chargé de la promotion de la culture Grecque dans d'autres pays...  La situation est tragi-comique.

Aux endroits où on a rencontré du travail sérieux, c’était grâce au sacrifice des grecs individuels. Dans le cas contraire, le silence de l’Etat officiel régnait sans fin... Et il s’agit d’un silence payé pendant des décennies à la base d’un gros budget.

Nous avons devant nous un chemin long et difficile. Et c’est ce chemin qui donne de l’intérêt à notre histoire! Nous ne devons pas être déçus par la distance que nous devons parcourir. C’est la distance qui doit nous donner de la joie. Puisque l'indignation, ne peut pas être créative. Ce n’est pas créatif d'amener les gens dans l'apogée de la plus grande fureur. La colère sans rêve va nous refaire des moutons. Nous vivons mieux lorsque nous décidons ce que nous voulons construire sur les ruines de ce que nous voulons battre.

Cr.P.: La colère est une émotion secondaire. Autrement dit, je me suis senti quelque chose d'autre d'abord et puisque je ne suis pas arrivé de le gérer je suis finalement à la rage. 

Alk.I.: Pour en arriver à cette conclusion, une conversation avec ton être intérieur est nécessaire. Mais on ne dialogue pas avec notre être intérieur depuis des décennies. Et pratiquement on ne fait aucun dialogue avec notre voisin.

On adore le bavardage indifférent, ou des petites disputes chez nous, ou dans les cafés, ou devant la télévision juste pour passer notre temps. En ce qui me concerne je deviens parfois bavard, je l'avoue...

Mais parlons, en essayant d’affronter nos faiblesses. Ce n’est pas grave de s’exposer… Tant pis ... Enfin, nous allons entendre ce que chacun a à dire…-

---

Traduction du Grec : Lazaros MAVROMATIDIS

---

*La patrie

de Alkinoos IOANNIDIS

(Tirée de l'album: Orage, 2009 / Traduit du Grec par Lazaros MAVROMATIDIS)

Dis donc,

Dans un monde sauvage comme un chaudron bouillant

où le sang dégoulinant se transforme en sueur

Parfois nous rions, parfois nous rigolons

et nos sourires souvent peuvent adoucir le présent.

Mais quand je regarde les nouvelles

chaque soir à la télé

Je réalise qu’enfin l’important est caché

Puisque j'étais dans le feu, puisque je suis moi-même le feu

J'ai vu la fin ayant toujours bien ouvertes mes yeux.

J'ai vu le visage de la guerre, la violence de la «race»

étant trahi par des proches, par des plus patriotes

qui avaient ma mère en otage, derrière sa tête un pistolet

leurs fils toujours décorent notre Parlement d’aujourd'hui.

Caché sous une table, je m'en souviens comme maintenant

avec une tasse de raisin, au moment de l’attentat

j'ai vu mille parachutes dans le ciel, comme des taches,

j'en ai parlé à mon père qui me disait doucement :

«Regarde, qu’est ce qu’ils sont magnifiques!

Quelle jolie chute ... »

J'ai vu mes parents orphelins, mon grand-père de Smyrne

réfugié à Drame et puis mort d’une sphère bulgare

et l'autre, à Londres, un fugitif chypriote

à vingt-sept ans il fut exécuté par les nazis.

J'ai vu la Nicosie divisé, et la Serbie explosé,

à Belgrade un fantôme dans un hôtel vide

et des bombes américaines tombaient quand je dormais

et quand même demain tout le monde ira chanter.

J'ai vu des morceaux du corps humain dans les décombres d'une ville

j'ai vu des mains et des jambes jetées par terre

j’ai vu des gens courir ayant ses enfants sur l'épaule

et moi en tant que touriste je filmais le moment.

Ici, dans ma ville laide qui a survécu par hasard

un peuple ravagé demande des médailles dopées

et des Jeux Olympiques au pays des funérailles

Excuse moi ma chérie de t’obliger vivre ici.

J'ai vu les flics souriants depuis la place de la Concorde

ils jetaient sans cesse des gaz lacrymogènes

les gens penchés aux fenêtres se brûlaient comme des bougies

et les medias indifférents tournaient ailleurs l’objectif.

Et j'ai vu des déracinés franchir la ligne verte

Pour une pute pas cher, pour un casino et des cigares

Quoi qu'il en soit, notre pauvre foi est confuse

Solomos vêtu en Armani et notre cœur reste ouvert.

Je ne veux pas m’enfermer dans une patrie personnelle

Je sais que tout ce qui me ressemble est une terre avortée

Je n'ai pas peur du monstre, je n’ai pas peur de mon ange

Je n’ai pas peur de la fin du monde, seulement toi tu me fais peur.

Tu me fais peur fan de l'équipe

Tu me fais peur pauvre hooligan

interprète du Dieu

et guerrier du passé

puisque tu tues pendant ton prière,

chantant des hymnes de rage

puisque la peur est ta patrie

quand tu cherches des parents

puisque tu hais l’ inconnue

lorsque tu hais l’autrui,

et enfin moi je ne comprends rien

je ne comprends pas le présent

et je ne sais pas où on va.

---

Biographie d’Alkinoos IOANNIDIS

Il est né à Chypre en 1969. Il a étudié la guitare classique au Conservatoire Européenne de Nicosie. En 1989, il se rendit à Athènes, où il a étudié à l'Ecole d'art dramatique du Théâtre national.

En tant qu'acteur, il a joué deux rôles principaux dans le théâtre antique d'Epidaure (1993 et ​​1996). Entre 1990 et 1993, pendant ses études, il a travaillé à la télévision et il a joué dans des films du cinéma.

Il est apparu dans le monde de la musique en tant que chanteur en 1993, et en tant que compositeur en 1997. Pendant son parcours il a publié plusieurs albums, et il a participé à plusieurs disques de ses collègues, en interprètant des chansons d'autres artistes ou en écrivant les paroles et la musique pour d'autres artistes. Il a aussi composé de la musique orchestrale pour le théâtre. Ses influences musicales principales sont les compositeurs grecs de ces dernières décennies, la musique traditionnelle de Chypre et la musique  byzantine et classique.

Pendant 17 ans il a travaillé avec les meilleurs musiciens et ingénieurs du son de la scène Grecque contemporaine. Il se reproduit dans de grandes salles, ouvertes, mais aussi dans de petits théâtres, en groupe ou en solo.

En 2005, il a pris des cours de composition au Conservatoire de Saint-Pétersbourg sous la tutelle du professeur Boris Tisienko. En même temps, il a suivi des cours d’arrangement orchestral avec Agkampampof Arkady et de polyphonie avec Anatoli Milka. À l'exception de ces études de courte durée, il se considère comme autodidacte.

Ses oeuvres chorales et orchestrales ont été présentées en Russie (Saint-Pétersbourg, Petrozavodsk), en Allemagne (Philharmonie de Berlin), en Grèce (Athens Concert Hall) et à Chypre, avec la participation de l'Orchestre symphonique académique de Saint-Pétersbourg, de l’Orchestre symphonique de la montagne Carélie, de la Kamerata Europaea et de l'Orchestre symphonique de Chypre.

Pendant sa carrière il a donné 70 concerts individuels à l'étranger, ainsi que 1700 concerts en total en Grèce et à Chypre jusqu’à aujourd’hui.

---

"Qu’est ce qu’on doit faire"

**Quelles sont les causes qui nous ont amenés à la crise et surtout ce que nous devrions faire est la question qui fait l'objet d'une enquête ouverte. Après l’annonce de l’insertion de la Grèce dans la sphère de Fonds Monétaire International et les nombreux Mémorandum déjà votés en Grèce, le journaliste et conseilleuse des relations humaines Crystalia Patouli adresseune invitation ouverte à partir d'Août 2010, aux personnes de lettres, des sciences, ainsi qu’à tous les intellectuels et les artistes. La publication de cette invitation ouverte daté du  Mars 2011, est publié exclusivement dans www.tvxs.gr. Dans ce dialogue, la question principale est « qu’est ce qu’on doit faire? » et sur cette question ont déjà répondu les suivantes personnalités :

Κώστας Λάμπος
Κατίνα Τέντα – Λατίφη
Γιώργος Λίλλης
1. Λουδοβίκος των Ανωγείων
2. Στέλιος Μάινας
3. Γιάννης Μακριδάκης
4. Αντώνης Μακρυδημήτρης
5. Αφροδίτη Μάνου
6. Άρης Μαραγκόπουλος
7. Γιώργος Μαρκόπουλος 
8. Κατερίνα Μάτσα
9. Ευάγγελος Μαυρουδής
10. Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
11. Γιώργος Μεράντζας
12. Μανώλης Μητσιάς
13. Θάνος Μικρούτσικος
14. Χρόνης Μίσσιος
15. Γιώργος Μιχαλακόπουλος
16. Αμάντα Μιχαλοπούλου
17. Γιάννης Μπέζος
18. Μαρία Μπέϊκου
19. Μαρία Μπέλου
20. Γιάννης Μπεχράκης
21. Κώστας Νασσίκας
22. Ελένη Νίνα
23. Γεράσιμος Νοταράς
24. Κώστας Ντάρας
25. Άννα Παναγιωτοπούλου 
26. Σπύρος Παπαδόπουλος
27. Μίρκα Παπακωνσταντίνου
28. Στέλιος Πελασγός
29. Δήμητρα Πέτρουλα
30. Λευτέρης Πιταράκης
31. Βαγγέλης Ραπτόπουλος
32. Μανώλης Ρασούλης
33. Ευανθία Ρεμπούτσικα
34. Ειρήνη Ρέππα
35. Κωνσταντίνος Ρήγος
36. Λουκία Ρικάκη
37. Στέφανος Ροζάνης
38. Τέος Ρόμβος
39. Χρύσα Ρώπα
40. Παντελής Σαββίδης
41. Σίλας Σεραφείμ
42. Μαρία Σκιαδαρέση
43. Γεράσιμος Σκιαδαρέσης
44. Θανάσης Σκρουμπέλος
45. Αλέξης Σταμάτης
46. Σωτηρία Σταυρακοπούλου
47. Άρης Σφακιανάκης
48. Περικλής Σφυρίδης
49. Πέτρος Τατσόπουλος
50. Θόδωρος Τερζόπουλος
51. Κωνσταντίνος Τζούμας
52. Νικήτας Τσακίρογλου
53. Διονύσης Τσακνής
54. Πατήρ Φιλόθεος Φάρος
55. Άννα Φόνσου
56. Σωτήρης Χατζάκης
57. Κωστής Χατζηδάκης
58. Θανάσης Χειμωνάς
59. Έλενα Χουζούρη
60. Γρηγόρης Ψαριανός
61. Jose Manuel Lamarque

Poursuivant ce débat, sur la situation socio-politique dans notre pays, et à travers la question principale « Qu’est ce qu’il faut faire», a l’occasion des élections législatives une autre question a été posée : «Qu’est ce que je dois voter? ». Les personnalités qui ont participé à cette deuxième phase du dialogue ouvert sont les suivantes:

1. Αλέξης Πανσέληνος
2. Ανδρέας Μήτσου
3. Βαγγέλης Ραπτόπουλος
4. Βασίλης Παπαθεοδώρου
5. Γιάννης Μακριδάκης
6. Γιάννης Υφαντής
7. Γιώργος Ξενάριος
8. Γιώργος Παναγιωτάκης
9. Ελένη Ζιώγα
10. Θανάσης Γκαϊφύλλιας
11. Θεόδωρος Κουτρούκης
12. Θόδωρος Τερζόπουλος
13. Κατερίνα Μάτσα
14. Κατίνα Σηφακάκη
15. Κώστας Βεργόπουλος
16. Λ. Κονιόρδου – Λ. Μυριβήλη – Κ. Λεμπέση
17. Λαοκράτης Βάσσης
18. Λίνα Νικολακοπούλου
19. Μάκης Καραγιάννης
20. Μάνος Ελευθερίου
21. Μαρία Σκιαδαρέση
22. Νάσος Βαγενάς
23. Νικήτας Τσακίρογλου
24. Νικος Αραπακης
25. Νίκος Ερηνάκης
26. Νίκος Ζούδιαρης
27. Γιώργος Κοντογιώργης 
28. Νίκος Κούνδουρος
29. Νίκος Κουνενής
30. Περικλής Κοροβέσης
31. Πέτρος Τατσόπουλος
32. Στέφανος Ροζάνης
33. Τασούλα Βερβενιώτη
34. Τεύκρος Μιχαηλίδης
35. Φωτεινή Τσαλίκογλου
36. Χάρις Κατάκη
37. Χριστόφορος Κάσδαγλης
38. Χρόνης Μίσσιος

 

Et à lire également...

• Διευρύνεται ο Ευρωπαϊκός Διάλογος που πυροδότησαν 2 επιστολές _ Naissance d’un débat européen provoqué par deux lettres ouvertes
• Γιώργος Κοντογιώργης: Μας χρειάζεται -επειγόντως- ένα νέο πολιτικό συμβόλαιο
• Γιάννης Μακριδάκης, φωνή βοώντος εν τη ερήμω…

Δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα από προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών -  Συνέντευξη Ελληνοκύπριου καλλιτέχνη Αλκίνοου Ιωαννίδη

----

Στα πλαίσια του δημόσιου διαλόγου (με τον εν συντομία τίτλο "Τί να κάνουμε;") ο οποίος φιλοξενείται  από το 2010 στο ελληνικό ειδησεογραφικό σάιτ www.tvxs.gr,  προσωπικότητες των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών, προσκαλούνται ανοιχτά, να μιλήσουν για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, παρουσιάζοντας την δική τους οπτική γωνία σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν σε αυτό το σημείο, εκθέτοντας παράλληλα και τις πιθανές ιδέες - προτάσεις τους για την αντιμετώπισή της.

Ο κύριος στόχος αυτού του διαλόγου που διευρύνεται και σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι να δημιουργηθεί ένας ελεύθερος κύκλος επικοινωνίας και διακίνησης ιδεών ανάμεσα στους ανθρώπους κυρίως των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Μέχρι στιγμής, πολλές προσωπικότητες και διανοούμενοι συμμετείχαν σε αυτόν, ενώ παράλληλα κείμενα μεταφράστηκαν και δημοσιεύτηκαν στη Γαλλία, την Αγγλία, την Ισπανία, τη Γερμανία και την Ιταλία και φυσικά την Ελλάδα.

Για παράδειγμα, δύο ανοιχτές επιστολές του Έλληνα συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη δημοσιεύτηκαν σε έγκριτα ειδησεογραφικά μέσα του εξωτερικού. Η πρώτη επιστολή με τίτλο: L'Europe au bord de la dictature δημοσιεύτηκε, εκτός των άλλων, στην εφημερίδα Les Echos και στο ειδησεογραφικό site του περιοδικού Marianne όπως αναλόγως και το άρθρο του La Grèce, première victime d'une colonisation européenne δημοσιεύτηκε ταυτόχρονα σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες.

Επιπλέον, και το κίνημα της Νάντης δημοσίευσε τα άρθρα του, αλλά και το «Δημοκρατικό Φόρουμ διανοουμένων» (The forum democratique) στη Γαλλία, μέσω του Philippe Murer, ο οποίος απ' όσο γνωρίζουμε, πρότεινε στον Γιάννη Μακριδάκη να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Κίνημα για την υπεράσπιση της δημοκρατίας στην Ευρώπη.

Επίσης το άρθρο του σημαντικού Έλληνα τραγουδοποιού Χαϊνη Δημήτρη Αποστολάκη  με τίτλο Crise grecque : naissance d'un débat européen provoqué par deux lettres ouvertes δημοσιεύτηκε στη Γαλλία, ενώ ταυτόχρονα πολλά άρθρα του Γάλλου δημοσιογράφου  Jose Manuel Lamarque (που έχει συμμετάσχει στον συγκεκριμένο δημόσιο διάλογο) δημοσιεύονται και στην Ελλάδα.

Με βάση την συνεχή επικοινωνία, αλληλεγγύη και συνεργασία, ώστε να συνεχιστεί ένα δημιουργικός διάλογος μέσω της δημοσίευσης άρθρων στην Ελλάδα και την Ευρώπη από το www.tvxs.gr, όπως και άλλα ΜΜΕ της Ευρώπης και της Ελλάδας που ασχολούνται με τα φλέγοντα θέματα της επικαιρότητας, η πιο πρόσφατη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε είναι του Αλκίνοου Ιωαννίδη που είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες, στιχουργούς και ερμηνευτές της σύγχρονης Ελληνικής μουσικής σκηνής.

Όλοι όσοι συμμετέχουν στη διακίνηση αυτού του διαλόγου καθώς επίσης και οι μεταφραστές, είναι εθελοντές. Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από μία πρωτότυπη ιδέα της ανεξάρτητης δημοσιογράφου Κρυσταλίας Πατούλη η οποία τον διεξάγει εξαρχής, επίσης εθελοντικά, και δημοσιεύεται όπως αναφέρθηκε ήδη, από το www.tvxs.gr.

Λάζαρος Μαυροματίδης

Αλκίνοος Ιωαννίδης: Δεν έχει ανάγκη η κοινωνία μας από στείρο και τυφλό μίσος

«Δεν έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η κοινωνία μας από στείρο και τυφλό μίσος. Έχει ανάγκη από ανθρώπους που μέσα από συλλογικότητες θα μπορέσουν να προσφέρουν» ο συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής Αλκίνοος Ιωαννίδης, μιλά στηνΚρυσταλία Πατούλη με αφορμή την Πατρίδα*, συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο του tvxs.

Κρ.Π.: Πώς έχεις βιώσει την σημερινή ελληνική κρίση; Πώς την έχεις αντιληφθεί, δηλαδή, με τη δική σου ματιά;

Αλκ.Ι.: Βιώνουμε αυτή την κρίση εδώ και πολλά χρόνια. Σίγουρα υπάρχουν νέα δεδομένα, αλλά δεν είναι κεραυνός εν αιθρία.

Είναι αποτέλεσμα χρόνιων ασθενειών. Βιώναμε τα συμπτώματά τους, κάποια τα συνηθίσαμε, για κάποια γκρινιάζαμε που και που, καμιά φορά κάναμε κάτι γι’ αυτά, καμιά φορά όχι… Ζήσαμε, και καλά ανύποπτοι, την πολυετή προετοιμασία της σημερινής κατάληξης. Δεν προέκυψε ξαφνικά.

Δεν αισθάνομαι, δηλαδή, ότι ζούσα σε μία υγιή χώρα, η οποία ξαφνικά αρρώστησε. Ίσα ίσα.

Δεχτήκαμε τόσα πράγματα όλα αυτά τα χρόνια, τα οποία δεν μας άγγιζαν, ίσως, ή –έστω- νομίζαμε ότι δεν μας άγγιζαν προσωπικά. Επιτρέπαμε, για παράδειγμα, στις πόλεις μας, να μην είναι φιλικές προς τα άτομα με αναπηρία, ή επιτρέπαμε στους εαυτούς μας και στους φίλους μας να ζουν χωρίς να νοιάζονται ουσιαστικά και έμπρακτα για τον διπλανό. Δεχόμαστε όλοι, δεκατρία χρόνια μετά τον σεισμό του ’99, τα ορφανά παιδιά του Χατζηκυριάκειου να ζουν σε κοντέινερ, αφού οι ζημιές στο κτήριο δεν έχουν ακόμη επισκευαστεί. Μα, ποιο μέλλον αξίζει σε μια κοινωνία που έχει τα ορφανά παιδιά της σε κοντέινερ;

Δεν ήταν καλά τα χρόνια που πέρασαν, κι ας μιλούν κάποιοι για τις «καλές εποχές». Ακόμα κι αν για κάποιους ήταν καλές όμως, δεν προετοιμαστήκαμε ούτε πνευματικά, ούτε πρακτικά, για τους δύσκολους καιρούς, που πάντοτε μπορούν να προκύψουν.

Υπήρχε φτώχεια γύρω και μέσα μας, από την οποία είχαμε πάψει να συγκινούμαστε. Όσοι δεν ήμασταν φτωχοί, όσοι καλύπταμε κουτσά-στραβά τις πραγματικές ή υπερβολικές μας ανάγκες, δεν δίναμε δεκάρα για τον διπλανό.

Με άλλα λόγια, δεν ένιωσα ποτέ πως ζω σε μια χώρα που υπόσχεται κάτι καλό. Νομίζω ότι πολλοί αναμέναμε ότι θα έρχονταν εποχές, όπου θα μας σκέπαζε το πέπλο αυτής της σημερινής μιζέριας. Και είναι κρίμα να κινητοποιούμαστε – όσο κινητοποιούμαστε, έστω αυτό το λίγο - μόνο αφότου έχει αγγίξει αυτή η υπόθεση το πορτοφόλι μας.

Κρ.Π.: Οι βασικότερες αιτίες που μας έφεραν στην σημερινή κατάσταση, ποιές είναι νομίζεις;

Αλκ.Ι.: Είναι πολύ σύνθετο το θέμα και ούτε είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να απαντήσει σε αυτό, αλλά νομίζω ότι αφεθήκαμε, ζήσαμε μέσα στην ηλιθιότητα για δεκαετίες, ξεχάσαμε τι είναι σημαντικό και τι όχι, κι αυτό είναι αρκετό.

Υπάρχουν σίγουρα και άλλοι παράγοντες, εξωγενείς, όπως σίγουρα υπάρχουν «καρχαρίες» έτοιμοι να καταπιούν ότι ευάλωτο βρουν στο δρόμο τους, αλλά το ίδιο σίγουρα, υπάρχει και μια ευθύνη στη μεριά του θύματος.

Κρ.Π.: Υπάρχει ευθύνη, πιστεύεις, στη μεριά του θύματος; 

Αλκ.Ι.: Βέβαια υπάρχει ευθύνη. Κατ’ αρχήν, ευθύνη υπάρχει στο ότι ανεχτήκαμε αυτού του είδους την πολιτική τόσα χρόνια.

Δηλαδή, αν είμαστε άβουλα όντα, τα οποία δεν έχουν καμία δύναμη και δεν μπορούν να καθορίσουν στο παραμικρό τις εξελίξεις, τότε ας το πάρουμε απόφαση κι ας ζήσουμε σαν δούλοι. Αλλά, αν δεν το δεχόμαστε αυτό, τότε σίγουρα έχουμε ευθύνη για όσα έχουν συμβεί.

Κρ.Π.: Με λίγα λόγια, δηλαδή, ο κάθε πολίτης δεν είναι μόνο για να πηγαίνει να ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια;

Αλκ.Ι.: Ξέρεις, αυτό δεν είναι δημοκρατία, ακριβώς… Δημοκρατία είναι το να συμμετέχεις στα κοινά, κι αυτό να είναι μια σταθερή και αδιαπραγμάτευτη λειτουργία της ζωής.

Να μπορείς να αυτό-οργανώνεσαι, να συμμετέχεις σε δράσεις, να έχεις ιδέες οι οποίες να μπορούν να εφαρμόζονται μέσα από μια διαδικασία συλλογική, να μπορείς να δεχτείς τη διαφορετικότητα του άλλου και να την αξιοποιήσεις, να καταφέρεις να συνεργαστείς με αυτόν που έχει άλλη άποψη από τη δική σου, να συνεννοηθείς με τον φίλο, με τον γείτονά σου, με τη γυναίκα σου, με τα παιδιά σου.

Στο τέλος να μπορείς να συνεννοηθείς με τον εαυτό σου… Κάτι που δεν είναι καθόλου αυτονόητο στις εποχές που ζούμε. Όλα αυτά είναι δημοκρατία. Δεν είναι η μεγάλη «χάρη» που μας κάνουν, να ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια.

Κρ.Π.: Και ίσως το θεωρούν και κάποιοι, τρομερό γεγονός, το ότι ψηφίζουν κάθε τέσσερα χρόνια;

Αλκ.Ι.: Η αλήθεια είναι ότι μοιάζει να νομίζουν ότι μας κάνουν πολύ μεγάλη χάρη, να μας παραχωρούν αυτό το προνόμιο. Το οποίο, όμως, στις εποχές που ζούμε, ακόμα και αυτό, υπάρχουν άνθρωποι που το αμφισβητούν.

Κρ.Π.: Δηλαδή;

Αλκ.Ι.: Θέλω να πω, ότι υπάρχουν αρκετοί που λένε «Α, ρε, Παπαδόπουλε!», ή «μια χούντα μας χρειάζεται», ως απάντηση στην σαπίλα που έφερε το… άλλο σύστημα, το δημοκρατικό.

Κρ.Π.: Ποιό θεωρείς το σημαντικότερο πρόβλημα, σήμερα, στην Ελλάδα;

Αλκ.Ι.: Η έλλειψη πολιτισμού. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Διότι, ακόμα και αν μας ρουφήξουν το αίμα, αν υπάρχει κάποια ελπίδα, μέσα σε όλη αυτή την ιστορία, δεν έρχεται ούτε από την πολιτική, ούτε από τους οικονομολόγους, ούτε από τους τραπεζίτες.

Αντίθετα, έρχεται από το επίπεδο του πολιτισμού των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτόν τον τόπο. Γιατί, ακόμα και αν πάμε οικονομικά καλύτερα, για λόγους που δεν μπορώ να φανταστώ, τι νόημα θα έχει, αν παραμείνουμε πνευματικά στο επίπεδο των εποχών που μας έφεραν ως εδώ;

Κοιτούσαμε, χρόνια, υποτιμητικά τους ανατολικο-ευρωπαίους «υπηρέτες», κι ας ήξεραν εκατό ποιήματα επ’ έξω, κι ας είχαμε εμείς να διαβάσουμε ποίημα από το σχολείο.

Αυτό το πνευματικό επίπεδο, που μεταφράζεται σε ποιότητα σκέψης, πράξης και ζωής, που καθορίζει την ηθική και την αισθητική, που γίνεται πολιτικό με την πιο καθαρή έννοια της λέξης, κατάφεραν οι υπεύθυνοι, εδώ και δεκαετίες, να το κατεβάσουν πάρα πολύ. Και όταν λέω «υπεύθυνοι», δεν εννοώ μόνο τους Υπουργούς Παιδείας.

Εννοώ και εμάς τους καλλιτέχνες, και αυτούς που ονομάζουμε «πνευματικούς ανθρώπους» και τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις και τα περιοδικά. Εννοώ, όλους τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι ασχολούνται με αυτό που ονομάζουμε «πολιτισμό», είτε κάνουμε πράγματι πολισμό είτε νομίζουμε ότι κάνουμε. Και, μαζί, φταίει και η πλειοψηφία του «κοινού». Όλοι, έχουμε την ευθύνη μας σ’ αυτό.

Κρ.Π.: Έλλειψη πολιτισμού δεν είναι το ότι η πλειοψηφία ενδιαφερόταν τόσα χρόνια κυρίως για το προσωπικό τους συμφέρον;

Αλκ.Ι.: Μα, νομίζουμε πως το προσωπικό μας συμφέρον είναι να περνάμε καλύτερα από τον γείτονα.

Το γεγονός ότι δεν μας απασχολεί ο άνθρωπος που πεινά δίπλα μας, και μας απασχολεί η πείνα μόνον όταν φτάσουμε να πεινάμε οι ίδιοι, ή το γεγονός ότι ανεχόμαστε ένα κράτος-δολοφόνο, που αφήνει τη γιαγιά να πεθάνει αβοήθητη, ενώ πλήρωνε τόσα χρόνια τους φόρους και την ασφάλειά της, ή το γεγονός που ανέφερα πριν, δηλαδή τα άτομα με αναπηρία, που δεν μπορούν να πάνε ούτε για έναν καφέ, πόσο μάλλον να εργαστούν.

Πηγαίνω στο εξωτερικό πολύ συχνά, είτε στην Ευρώπη, είτε στην Αμερική, και παρατηρώ άτομα σε καροτσάκι να κυκλοφορούν στο δρόμο, και καμιά φορά ξεχνιέμαι και λέω «Τί έγινε; Έπαθαν όλοι ατύχημα, εδώ;». Και μετά θυμάμαι ότι απλά, εκεί μπορούν να κυκλοφορήσουν…

Κρ.Π.: Δεν είναι δηλαδή περιθωριοποιημένοι, είναι μία μειοψηφία, που όμως έχει τα ίδια δικαιώματα με όλους… 

Αλκ.Ι.: Είδες; Φτάσαμε να συζητάμε τα αυτονόητα: Το αν έχουν οι μειοψηφίες το δικαίωμα στη ζωή! Και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα της κρίσης, των τελευταίων δύο ετών. Αυτό συνέβαινε και πριν από δέκα χρόνια.

Κρ.Π.: Ίσως πολύ νωρίτερα; Για παράδειγμα, από τον εμφύλιο και μετά, που ο περισσότερος κόσμος άρχισε να… ιδιωτεύει με έμφαση στο προσωπικό συμφέρον, και να δείχνει με το δάχτυλο (και όχι μόνον) ως κακό παράδειγμα τους παντός είδους αντιρρησίες και αγωνιστές;

Αλκ.Ι.: Δεν θέλω να αναφέρομαι καν στον εμφύλιο πια, ειδικά σε αυτή την περίοδο και σε αυτή την κατάσταση που ζούμε τον τελευταίο καιρό. Είναι επικίνδυνα πράγματα αυτά. Υπάρχουν τόσα άλλα παραδείγματα που μπορείς να πεις...

Νιώθω ότι θα πρέπει να υπάρχει μία σύνεση στο πώς αναφερόμαστε σε τέτοια θέματα, πώς τα χρησιμοποιούμε αυτή τη στιγμή. Και μια προσοχή, στο πώς εκμεταλλεύονται τέτοιες κουβέντες κάποιοι πολεμοχαρείς. Δεν το λέω από μετριοπάθεια. Κάθε άλλο.

Κρ.Π.: Το λες και ως ένας άνθρωπος του πολιτισμού, επώνυμος, με μεγαλύτερη ευθύνη;

Αλκ.Ι.: Όχι. Το λέω γιατί νοιάζομαι για τον τόπο μου. Νοιάζομαι για τους ανθρώπους μου. Για τα παιδιά μου, που μεγαλώνουν εδώ. Γι αυτό το λέω. Είναι εγωιστικό, προκειμένου να υποστηρίξουμε μια άποψή μας, να μπαίνουμε σε θέματα τα οποία ανάβουν φιτίλια σε εποχές που δεν τα αντέχουν.

Κρ.Π.: Και πώς πιστεύεις ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη σημερινή κατάσταση; Πιστεύεις π.χ. ότι είμαστε εκτός ελέγχου;

Αλκ.Ι.: Πιστεύω ότι έχουμε να ζήσουμε πολύ χειρότερα πράγματα. Είμαστε στην αρχή…

Δεν θεωρώ, δηλαδή, ότι μαγικά, π.χ. σε δύο χρόνια, όλα θα γίνουν καλύτερα, κι ότι ο κάθε άνθρωπος που σήμερα έχει οργή και βία μέσα του και είναι έτοιμος να την διοχετεύσει οπουδήποτε, ή να μισήσει οτιδήποτε του λένε πως αξίζει να μισηθεί, σε δύο χρόνια θα είναι ένας δημιουργικός άνθρωπος, που θα προχωράει πνευματικά και θα αναπτύσσεται.

Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η ανάκαμψη θα έρθει τόσο εύκολα και τόσο γρήγορα. Δυστυχώς.

Κρ.Π.: Και τί νομίζεις ότι θα έπρεπε να κάνουμε;

Αλκ.Ι.: Εδώ και χρόνια πίστευα ότι ζούσαμε σε μια εποχή που δεν ευνοούσε την συλλογικότητα.

Οι περισσότερες συλλογικότητες που είδα και που έζησα, μέσα στο μπερδεμένο, διασπασμένο, απρόσωπο, μεταπολιτευτικό τοπίο, παρά τις προσπάθειες και τις θυσίες πολλών, ήταν προβληματικές, ή αναποτελεσματικές, και άρα, χωρίς ουσιαστικό λόγο ύπαρξης.

Είχα λάθος, γιατί σήμερα υπάρχει μια προεργασία πολύτιμη. Πίστευα όμως, ότι η εποχή ήταν περισσότερο κατάλληλη για να μπορέσει ο καθένας να αναπτυχθεί προσωπικά, να μπορέσει ο καθένας να προχωρήσει σαν άνθρωπος, μέσα από μια προσωπική και ανένταχτη –όχι μόνο κομματικά- πορεία.

Τώρα βλέπω διάφορες συλλογικότητες να αρχίζουν να ανθούν γύρω, και αυτό με χαροποιεί. Και το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο το έργο που παράγουν, π.χ. το αν θα φάνε φαγητό κάποιοι άστεγοι, ή αν θα πάρουν τα φάρμακά τους κάποιοι άνθρωποι που τα έχουν ανάγκη, ή αν θα υποστηριχθούν κάποιοι διωγμένοι από την κοινωνία, το οποίο είναι από μόνο του σπουδαίο. Αλλά είναι και το γεγονός, ότι διαμορφώνει τρόπο σκέψης και λειτουργίας, και χαρίζει την εμπειρία της έμπρακτης και δημιουργικής ένταξης στο σύνολο. Και αυτό είναι κάτι ανεκτίμητο.

Δεν μιλώ για την «φιλανθρωπία». Μου είναι φρικτή σαν έννοια, αυτή η –συχνά δημόσια- εκ του ασφαλούς «προσφορά» μέρους του υπερ-περισσεύματος, για λόγους συνήθως αυτάρεσκους ή ύποπτους. Άσε που η ίδια η λέξη μπάζει νερό. Γιατί, για να είναι κανείς φιλόζωος, πρέπει ο ίδιος να μην είναι ζώο. Για να είναι φιλέλληνας, να μην είναι Έλληνας.

Δεν υπάρχει «φιλόζωο ζώο», ούτε «φιλέλληνας Έλληνας». Έτσι, ούτε και «φιλάνθρωπος άνθρωπος». Οι φιλάνθρωποι, θέτουν εαυτούς εκτός του συνόλου των ανθρώπων. Γίνονται υπεράνω του ανθρώπου, κάτι σαν ημίθεοι. Το θέμα είναι να είσαι Άνθρωπος, όχι φιλάνθρωπος.

Μόνος του, ο κάθε ένας μας είναι τρελός και ελλιπής, και συνήθως ανίκανος, κι ας έχει τη μαγεία του ο μοναχικός δρόμος. Αλλά, μέσα από τη συλλογική δράση, κερδίζει το άτομο και μαζί όλη η κοινωνία. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη στον καθένα μας σήμερα, να αισθανθεί ότι δεν είναι μόνος του, ότι λειτουργεί, παραμένοντας ελεύθερος, στα πλαίσια μιας συλλογικότητας, μιας ομάδας.

Αυτό λειτουργεί και ανάποδα: νέα παιδιά εντάσσονται σε ομάδες που το μόνο που τους ενώνει είναι το μίσος προς κάποιους άλλους. Κι αυτό είναι μια ένταξη, μια συντροφικότητα. Δεν είναι όμως μια δημιουργική διαδικασία, δεν λύνει προβλήματα, δημιουργεί καινούργια.

Δεν έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η κοινωνία μας από στείρο και τυφλό μίσος. Έχει ανάγκη από ανθρώπους που μέσα από συλλογικότητες θα μπορέσουν να προσφέρουν.

Κρ.Π.: Και αυτό είναι και η δημοκρατία; Δηλαδή, μία οργανωμένη συλλογικότητα. Τουλάχιστον αυτό θα έπρεπε να είναι…

Αλκ.Ι.: Ναι. Το βιώσαμε τραυματικά, γιατί οι συλλογικότητες που «έδρασαν» μαζικά στην κοινωνία μας για χρόνια, ήταν κυρίως τα πολιτικά κόμματα και οι ποδοσφαιρικές ομάδες.

Κρ.Π.: Και αυτές είναι κάθετες συλλογικότητες. Ενώ τώρα βλέπουμε ότι δημιουργούνται περισσότερο οριζόντιες συλλογικότητες.

Αλκ.Ι.: Ναι, αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ενδιαφέρον έχει και η ανάγκη μας να βρεί ο καθένας τη συντροφιά του. Να συνενωθεί και να συνεννοηθεί. Αρκετά ζήσαμε σπασμένοι σε κόμματα και κομματάκια.

Κρ.Π.: Για όλους αυτούς που είναι χωρίς δουλειά, χωρίς, τίποτα… τί έχεις να πεις;

Αλκ.Ι.: Τι να πω; Όσοι ζούμε με κάποια άνεση, είτε κλέψαμε είτε όχι, οφείλουμε μια απολογία σε όσους, το ίδιο σύστημα που εμάς μας άφησε να επιβιώσουμε, αυτούς τους εκμεταλλεύτηκε και τους εκμηδένισε. Όχι με τις ανόητες, δακρύβρεχτες ενοχές του χορτάτου, αλλά με την επίγνωση πως θα μπορούσε να ήμασταν εμείς στη θέση τους.

Δεν έχω να δώσω καμιά συμβουλή, ούτε κουράγιο να πω, ούτε με τα λόγια μπορεί να βοηθήσει κάποιος σε αυτή την ιστορία. Χρειάζονται πράξεις, στην καθημερινή ζωή του καθενός μας, και μόνο έτσι μπορείς να σταθείς δίπλα στους συνανθρώπους σου. Και δεν μιλώ για εντυπωσιακές πράξεις, που να αξίζουν προβολής, αλλά τον συγκεκριμένο, συνειδητό τρόπο που στέκεται ο καθένας μας απέναντι στον κάθε συνάνθρωπο και στο κοινωνικό σύνολο γενικότερα.

Κρ.Π.: Ο Μπέκετ είχε πει, πως όταν είμαστε μέχρι το λαιμό μες στα σκατά, δε μας μένει τίποτ’ άλλο, παρά να τραγουδήσουμε… Ποιό τραγούδι θα έλεγες σε αυτή την περίπτωση;

Αλκ.Ι.: Δεν μου αρέσουν τα οργισμένα τραγούδια. Δεν πιστεύω ότι εξυπηρετούν, στο τέλος, τίποτα. Με το πολιτικό τραγούδι, έτσι όπως το εννοούμε συνήθως, είμαι τσακωμένος γενικώς. Θεωρώ πως ούτε το τραγούδι υπηρετεί, τελικά, ούτε την πολιτική.

Και επειδή βλέπω ό,τι υπάρχει μεγάλη ανάγκη έκφρασης, σήμερα, αυτή η έκφραση δεν θα έρθει ουρλιάζοντας συνθήματα μέσα από τα τραγούδια. Θεωρώ μεγάλο επαναστάτη, για παράδειγμα, τονΧατζιδάκι. Κι ας λένε πως ήταν δεξιός, δεν πα’ νάταν ότι ήθελε; Δε με ενδιαφέρει καθόλου. Το γεγονός ότι έδωσε τόση ομορφιά στον κόσμο, έδωσε πρόσωπο και σχήμα σε εποχές άσχημες και μας βοήθησε να γίνουμε καλύτεροι, είναι η πιο επαναστατική πράξη που μπορεί να κάνει κανείς.

Δεν χρειαζόταν να γράψει εμφανώς «πολιτικά» τραγούδια. Όπως και ο Γκάτσος, με τον οποίο κυρίως συνεργάστηκε. Αν καθίσεις να διαβάσεις τους στίχους του θα δεις έναν πολύ ευαισθητοποιημένο, γύρω από τα κοινωνικά θέματα, άνθρωπο.

Υπήρξαν κάποιοι που δεν εκμεταλλεύτηκαν ποτέ τα πιστεύω τους μέσα από το έργο τους. Από την άλλη βέβαια, δεν πλήρωσαν και το τίμημα, όπως κάποιοι φανερά στρατευμένοι. Όμως, νοιάστηκαν βαθιά την τέχνη τους και τον άνθρωπο. Τα υπηρέτησαν και τα δύο, κάνοντας πάρα πολύ καλά τη δουλειά τους. Κι αυτό, νομίζω, είναι αρκετό.

Κρ.Π.: Όμως, ο κόσμος έχει ανάγκη να ακούσει τη θέση που έχει κάποιος που εκτιμά. Είναι σημαντικό να μιλάτε. Έστω και για να πείτε ακριβώς αυτό. Επίσης, με την ευκαιρία που αναφέρθηκες στην ανάγκη για έκφραση, δεν είναι σημαντική σε αυτή την περίοδο και η δημιουργικότητα; 

Αλκ.Ι.: Μα ναι! Δεν γίνεται αλλιώς. Δηλαδή, αν παραμείνουμε καταναλωτές, έτοιμοι να καταπιούμε σαν έτοιμη τροφή αυτό που δημιουργούν οι άλλοι για μάς, δεν βλέπω κανένα μέλλον.

Το θέμα είναι να μπορέσει σιγά σιγά ο καθένας να δημιουργήσει τα δικά του πράγματα, με αφοσίωση και αγάπη, για να μπορεί να τα δώσει. Ότι κι αν φτιάχνει. Μπορεί να μεγαλώνει παιδιά, ή να γράφει ποιήματα, ή να είναι αγρότης, ή να μαγειρεύει, ή, ακόμα και να δημιουργεί πράγματα ακόμη πιο σπάνια, όπως μια ωραία ερωτική σχέση…

Κρ.Π.: Μα δεν δημιουργείς όταν κάτι σε εμπνέει; Και ο Χατζιδάκις έδινε έμπνευση… Και το σημαντικότερο είναι να μπορείς να εμπνέεις, όπως συμβαίνει και στις σχέσεις… Πώς και από τι θα εμπνευστούμε, λοιπόν, σήμερα;

Αλκ.Ι.: Πήγα στους Ζαπατίστας, δεν άκουσα ένα οργισμένο τραγούδι, ποτέ. Τα επαναστατικά τραγούδια τους, είναι τραγούδια γεμάτα ομορφιά. Τόση ομορφιά που σε πονά.

Και μετά σκέφτομαι τα επαναστατικά τραγούδια των άλλων επαναστάσεων της Λατινικής Αμερικής, ή του ισπανικού εμφυλίου. Κανείς δεν ουρλιάζει τη μιζέρια του, ούτε βρίζει το σύστημα, ούτε τραγουδάει το μίσος. Τα ακούς και έχεις την ανάγκη να κάνεις τον κόσμο καλύτερο, όχι γιατί απλώς σιχαίνεσαι αυτόν που υπάρχει, αλλά γιατί τον ονειρεύεσαι αλλιώς. Και έτσι πολεμάνε. Όχι με μίσος, αλλά με όνειρο.

Το άλλο μου φαίνεται πολύ μίζερο. Το να παραθέτεις τα κακώς κείμενα της εποχής σ’ ένα τραγούδι, με φωνή βραχνή συνήθως, κουρασμένη από τους «πολλούς αγώνες» και τα τσιγάρα, ή στεντόρια, σε στυλ «εμπρός γενναίοι μου, οπισθοχώρηση»...

Όλοι οι και καλά σκεπτόμενοι σύγχρονοι καλλιτέχνες, δεν αποφεύγουμε αυτήν την παγίδα, αλλά το αποτέλεσμα μάλλον δεν έχει νόημα.

Κρ.Π.: Οπότε προτείνεις να ψάξουμε να βρούμε ή να δημιουργήσουμε, οτιδήποτε μας εμπνέει να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή;

Αλκ.Ι.: Ναι. Αλλά αν δεν ασχοληθείς παράλληλα με τον διπλανό σου και μείνεις αποκλειστικά στο πρόβλημά σου, όπως τόσα χρόνια έμενες στην πάρτη σου, είναι αδύνατον να ζήσεις μια καλύτερη ζωή.

Ασκώ επάγγελμα που προϋποθέτει μεγάλες δόσεις εγωισμού. Παρ’ όλα αυτά, προσπαθώ να μάθω στα παιδιά μου ότι εάν ο διπλανός σου δεν ζει αξιοπρεπώς, ούτε κι εσύ μπορείς να είσαι αξιοπρεπής. Όταν γύρω σου υπάρχει δυστυχία, όσο κι αν ψήνεσαι πως είσαι ευτυχής, είναι αδύνατον να ζήσεις καλά. Αν ένας πάει στην κόλαση, κανείς δεν πάει στον παράδεισο.

Κρ.Π.: Τι θα έλεγες για το τραγούδι σου «Πατρίδα»;

Αλκ.Ι.: Γράφτηκε το 2008 και κυκλοφόρησε αρχές του 2009, πριν την «κρίση». Αναφέρεται σε εμπειρίες που έζησα ο ίδιος. Δεν παραθέτω ιστορικά στοιχεία που διάβασα κάπου ή που παρακολούθησα στην τηλεόραση. Τις περισσότερες από αυτές τις εμπειρίες, τις έζησα στην Κύπρο ή εδώ, στην Ελλάδα. Κάποιες άλλες, σε άλλα μέρη.

Είναι περισσότερο υπαρξιακό, παρά πολιτικό τραγούδι. Αναφέρει γεγονότα που καθόρισαν τις αντιλήψεις μου, τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, τις βεβαιότητες, την άγνοια, το μπέρδεμα και την ύπαρξή μου γενικώς.

Κρ.Π.: Η πατρίδα είναι η γη του πατρός…

Αλκ.Ι.: Ακριβώς. Σε πολλές περιπτώσεις, η δική μου γη του πατρός, έγινε γη… του πυρός. Τα περιστατικά που αναφέρω μέσα στους στίχους του, αυτό –μάλλον- δείχνουν.

Λέω για τις μνήμες που έχω από την εισβολή το ’74 στην Κύπρο, από την προδοσία και την επακόλουθη Τουρκική εισβολή. Είχαν συλλάβει οι πραξικοπηματίες τη μητέρα μου, που εργαζόταν ως εκφωνήτρια στο ραδιόφωνο και της έβαζαν το πιστόλι στον κρόταφο για να κάνει τις ανακοινώσεις τους… μέχρι που μπήκαν οι Τούρκοι και η «δουλειά» τους ολοκληρώθηκε.

Στον βομβαρδισμό, είχαμε κρυφτεί κάτω από το τραπέζι, για να μην πέφτουν οι σοβάδες από το ταβάνι πάνω μας, και τρώγαμε με τον αδερφό μου σταφύλι. Όταν άρχισαν να πέφτουν οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές, με πήγε στο παράθυρο ο πατέρας μου να τους δω και για να μην τρομάξω μου έλεγε, «κοίταξε τί ωραίοι που είναι, τι ωραία που πέφτουν…»

Για τους ορφανούς γονείς μου – ο ένας παππούς σκοτώθηκε από τους ναζί, ο άλλος από τους συνεργάτες τους, Βούλγαρους εθνικιστές.

Μετά, άλλα γεγονότα, στον πόλεμο στην Γιουγκοσλαβία, όπου είχαμε φτάσει, μετά από ένα μεγάλο, επικίνδυνο και δύσκολο ταξίδι. Στο Βελιγράδι, το ξενοδοχείο που θα μέναμε ήταν βέβαια άδειο –ποιος θα πήγαινε να μείνει εκεί;- ήταν όμως ένας μπάτλερ στην υποδοχή, ντυμένος με φράκο, ένα εργαζόμενο φάντασμα... Έμεινα να κοιμάμαι ένα βράδυ μέσα στον βομβαρδισμό, δεν ξύπνησα από τις σειρήνες για να κατεβώ στο καταφύγειο, ούτε και οι βόμβες με ξύπνησαν, πάντα κοιμάμαι βαριά...

Την επομένη τραγούδησα στην πλατεία Δημοκρατίας, την κεντρική πλατεία της πόλης, μπροστά σε χιλιάδες χαμογελαστών ανθρώπων, που δεν ήξεραν αν θα ήταν ζωντανοί το επόμενο λεπτό, και ως τελευταία πράξη διάλεγαν να τραγουδήσουν. Την επομένη, είδα τα ανθρώπινα μέλη μέσα σε μπάζα στο Αλέξινατς, λίγες ώρες μετά τον βομβαρδισμό του.

Ή, το «Κ. Μαρούση», το κτήριο στη συμβολή Πανεπιστημίου και Ομόνοιας, όπου το είδα να καίγεται στη διάρκεια μεγάλης διαδήλωσης. Ήταν 10 Ιανουαρίου του 1991, μία μέρα μετά τη δολοφονία του Τεμπονέρα. Πήρε φωτιά το κτήριο, άλλοι λένε από μολότωφ, άλλοι από τα δακρυγόνα που έπεφταν ασταμάτητα. Άδειασε η λεωφόρος, ήρθε η πυροσβεστική, μείναμε λίγα άτομα να κοιτάμε ανήμπορα, αμίλητα.

Ανέβαιναν με σκάλες οι πυροσβέστες στα φλεγόμενα παράθυρα, όπου κρέμονταν άνθρωποι, ενώ οι αστυνομικοί πετούσαν από την Ομόνοια δακρυγόνα στους πυροσβέστες, εμποδίζοντάς τους. Τους περιγελούσαν και τους έβριζαν. Οι κάμερες των καναλιών γυρνούσαν αλλού το φακό. Κάηκαν τέσσερις άνθρωποι. Τους τρεις τους κλαίνε ακόμη οι δικοί τους. Ο τέταρτος δεν αναγνωρίστηκε και παραμένει άγνωστος. Ο άγνωστος Αθώος. Για μένα, ήταν μια καθοριστική στιγμή.

Ή, το «άνοιγμα» πριν από λίγα χρόνια της Πράσινης Γραμμής στην Κύπρο…

Η συγκίνηση κάποιων γερόντων που πήγαιναν μετά από τόσα χρόνια να δουν το σπίτι τους, άλλοι που δεν άντεχαν αυτή τη συγκίνηση και δεν πήγαιναν, και πονούσαν το ίδιο. Άλλοι που πήγαιναν στον τάφο των γονιών τους, για να τον βρουν ρημαγμένο. Και άλλοι, που πήγαιναν επειδή είχε καζίνο, ή επειδή ήταν φθηνότερα τα εστιατόρια, όχι δηλαδή σαν προσκυνητές, αλλά σαν καταναλωτές. Ανθρώπινα είναι όλα, αλλά δεν μπορώ να μην τα καταγράφω.

Κρ.Π.: Πατρίδα τί είναι για σένα;

Αλκ.Ι.: Η νοσταλγία. Αυτό είναι. Δεν υπάρχει κάτι άλλο στο οποίο να επιστρέφω τόσο συχνά. Όχι με τη ρομαντική της έννοια, αλλά με αυτή που σου σκίζει τα σωθικά, που σου φανερώνει ξανά το αληθινό σου πρόσωπο - το πρόσωπο που η ροή της καθημερινότητας σε κάνει να ξεχνάς - πριν σε εκσφενδονίσει πάλι μπροστά.

Ο τόπος, το χώμα του, το φως του και οι άνθρωποι που με καθόρισαν. Η νοσταλγία είναι η πατρίδα μου. Και τα παιδιά μου. Η μνήμη και η υπόσχεση.

Κρ.Π.: Λέγοντας για νοσταλγία, νιώθω ότι η πατρίδα που ήξερα, χάνεται. Μήπως θα ‘πρεπε ήδη, να είχαμε κάνει κάτι σημαντικότερο, με μεγαλύτερη συλλογικότητα; Δηλαδή, για παράδειγμα οι Ισπανοί, έφτιαξαν ένα καταστατικό, συμφώνησαν σε κάποια βασικά αιτήματα και τα διεκδικούν.

Αλκ.Ι.: Εμείς δεν ξέρουμε να είμαστε μαζί. Ενώ και οι Ισπανοί έζησαν έναν εμφύλιο, ίσως και εντονότερο από τον δικό μας, με κάποιον τρόπο καταφέρνουν σε κάποια βασικά πράγματα - ένα μεγάλο τουλάχιστον μέρος της κοινωνίας τους - να συνεννοούνται.

Εμείς ζούμε ο καθένας μέσα στο μικρό του κλουβάκι, που μπορεί να περιλαμβάνει και άλλους δυο-τρεις, αποφασίζουμε πως οι υπόλοιποι είναι μαλάκες και είμαστε ευχαριστημένοι.

Κρ.Π.: Και πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της Ελλάδας, είναι… κρατικοδίαιτοι ή συμβιβασμένοι;

Αλκ.Ι.: Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Για παράδειγμα, επειδή αναφέραμε την Ισπανία, εκεί δεν υπάρχει ισπανικό μουσικό σχήμα που να βγαίνει να παίξει στο εξωτερικό και να μην έχει τη μικρή ή τη μεγάλη, πολλές φορές, στήριξη των πολιτιστικών υπηρεσιών της χώρας του. Το έχω ζήσει σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος τους λειτουργεί καλά, ή ότι δικαιολογούνται όλα αυτά που έχουν συμβεί στη χώρα τους, αλλά ότι κάποιοι άνθρωποι που είναι σε κάποιες θέσεις, πραγματικά ασχολούνται και αγαπάνε αυτό που κάνουν και αισθάνονται μια υποχρέωση να το κάνουν καλά. Εδώ, για να είχε κάποιος μια ανάλογη στήριξη από το κράτος, έπρεπε να… κοιμάται με το κράτος!

Κι όταν στρέφονται οι Ισπανοί κατά του κράτους τους, ξέρουν πολύ καλά ποια είναι εκείνα τα καλά που πρέπει να κρατήσουν και τι, αντίθετα, πρέπει να αλλάξει στη λειτουργία του.

Όταν κάποιος εδώ στρέφεται κατά του κράτους, ή το κάνει γιατί είναι αντικρατιστής, οπότε θεωρητικά θα το έκανε όπου και αν βρισκόταν, ή αλλιώς, η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου που ξαφνικά αποστρέφεται το κράτος και τον κρατικό μηχανισμό, το κάνει γιατί διαπιστώνει, το ίδιο ξαφνικά, πως του είναι ασύμφορο. Σάμπως τόσα χρόνια, λειτουργούσε για το συμφέρον του.

Δες, αν θέλεις, πόσο έντονη παρουσία έχουν τα πολιτιστικά κέντρα άλλων χωρών εδώ, στην Ελλάδα, σε μια μικρού δηλαδή ενδιαφέροντος χώρα, και φαντάσου πώς λειτουργούν στις χώρες που τους ενδιαφέρουν πραγματικά. Δες το ισπανικό Ινστιτούτο Θερβάντες. Δες το Γαλλικό, δες το Βρετανικό, το Γκαίτε των Γερμανών, ή το Πούσκιν των Ρώσων. Και δες και τα αντίστοιχα, συνήθως ανύπαρκτα, δικά μας, στις άλλες χώρες... Κωμικοτραγική η κατάσταση.

Όποτε έγινε σοβαρή δουλειά, έγινε με τη θυσία ή το ψώνιο κάποιων τρελαμένων που μετά τους ζήτησαν και τα ρέστα. Κατά τα άλλα, απέραντη σιωπή... Πληρωμένη δεκαετίες τώρα με τεράστια κονδύλια.

Έχουμε δρόμο μακρύ και δύσκολο. Κι αυτό είναι το καλό της υπόθεσης! Δεν πρέπει να μας απογοητεύει η απόσταση που έχουμε να διανύσουμε. Πρέπει να μας δίνει χαρά. Γιατί η οργή, από μόνη της, δεν δημιουργεί τίποτα. Δημιουργικό δεν είναι το να φτάσει ο κόσμος στο απροχώρητο, στην κορύφωση της μεγαλύτερης οργής. Η οργή χωρίς όνειρο θα σε ξανακάνει πρόβατο. Δεν αρκεί το να γκρεμίζεις. Θα ζήσουμε καλύτερα, όταν αποφασίσουμε τι θέλουμε να χτίσουμε στα ερείπια αυτού που θέλουμε να γκρεμίσουμε.

Κρ.Π.: Η οργή είναι και δευτερεύον συναίσθημα. Δηλαδή, πρώτα κάτι άλλο αισθάνθηκα και δεν το διαχειρίστηκα, έτσι ώστε έφτασα να οργιστώ, τελικά.

Αλκ.Ι.: Για να φτάσεις σ’ αυτό το συμπέρασμα, προϋποτίθεται μια συνομιλία με το βαθύτερο είναι σου. Μα δε μιλιόμαστε με τον εαυτό μας εδώ και δεκαετίες. Και δεν συνομιλούμε ουσιαστικά ούτε με τον διπλανό μας.

Αδιάφορες χαριτωμένες κουβεντούλες κάνουμε οι περισσότεροι, ή καυγαδάκια, στο σπίτι, στα καφέ, στις τηλεοράσεις και στη δουλειά, για να περνά η ώρα. Κι εμένα, με πιάνουν τα διαόλια μου και γίνομαι φλύαρος και ξερόλας, το αναγνωρίζω.

Αλλά ας μιλήσουμε, ας βγάλουμε τα κουσούρια μας ο καθένας στη φόρα, ας εκτεθούμε, ας γνωριστούμε, δεν πειράζει... Κι ας ακούσουμε και τον άλλον, τι έχει να μας πει.-

*Πατρίδα

Toυ Αλκίνοου Ιωαννίδη
(από τον δίσκο: Νεροποντή, 2009)

Λοιπόν,
αγρίεψε ο κόσμος σαν καζάνι που βράζει
σαν το αίμα που στάζει, σαν ιδρώτας θολός
Πότε πότε γελάμε, πότε κάνουμε χάζι
και στα γέλια μας μοιάζει να γλυκαίνει ο καιρός.

Μα όταν κοιτάζω τις νύχτες τις ειδήσεις να τρέχουν
ξέρω ότι δεν έχουν νέα για να μου πουν
Ήμουν εγώ στη φωτιά, ήμουν εγώ η φωτιά
είδα το τέλος με τα μάτια ανοιχτά.

Είδα τον πόλεμο φάτσα, τη «φυλή» και τη «ράτσα»
προδομένη από μέσα, απ’ τους πιο πατριώτες
Να χουν τη μάνα μου αιχμάλωτη με τ όπλο στο στόμα
Τα παιδιά τους στολίζουν σήμερα τη Βουλή.

Κάτω από ένα τραπέζι το θυμάμαι σαν τώρα
με μια κούπα σταφύλι στου βομβαρδισμού την ώρα
είδα αλεξίπτωτα χίλια στον ουρανό σαν λεκέδες
Μου μιλούσε ο πατέρας μου να μη φοβηθώ.

«Κοίταξε τι ωραία που πέφτουν!
Τι ωραία που πέφτουν...»

Είδα γονείς ορφανούς, ο ένας παππούς απ τη Σμύρνη
στη Δράμα πρόσφυγας πήγε να βρει βουλγάρικη σφαίρα
κι ο άλλος, Κύπριος φυγάς στο μαύρο τότε Λονδίνο
στα εικοσιεπτά του στα δύο τον κόψανε οι Ναζί.

Είδα μισή Λευκωσία, βουλιαγμένη Σερβία
στο Βελιγράδι ένα φάντασμα σ’ άδειο ξενοδοχείο
Αμερικάνικες βόμβες και εγώ να κοιμάμαι
αύριο θα τραγουδάμε στης πλατείας τη γιορτή.

Είδα κομμάτια το κρέας μες στα μπάζα μιας πόλης
είδα τα χέρια, τα πόδια πεταμένα στη γη
Είδα να τρέχουν στο δρόμο με τα παιδιά τους στον ώμο
κι εγώ τουρίστας με βίντεο και φωτογραφική.

Εδώ στην άσχημη πόλη που απ’ την ανάγκη κρατιέται
ένας λαός ρημαγμένος μετάλλια ντόπας ζητάει
Ολυμπιάδες κι η χώρα ένα γραφείο τελετών
θα σου ζητήσω συγγνώμη που σε μεγάλωσα εδώ.

Τους είχα δει να γελάνε οι μπάτσοι κι απ την Ομόνοια
να πετάν δακρυγόνα στο πυροσβεστικό
Στο παράθυρο εικόνισμα, άνθρωποι σαν λαμπάδες
και τα κανάλια αλλού να γυρνούν το φακό.

Και είδα ξεριζωμένους να περνούν τη Γραμμή
για μια πόρνη φτηνή ή για καζίνο και πούρα
Έτσι κι αλλιώς μπερδεμένη η πίστη μας η καημένη
ο Σολωμός με Armani και την καρδιά ανοιχτή.

Δεν θέλω ο εαυτός μου να ‘ναι τόπος δικός μου
Ξέρω πως όλα αν μου μοιάζαν θα ταν αγέννητη η γη
Δε με τρομάζει το τέρας, ούτε κι ο άγγελός μου
ούτε το τέλος του κόσμου, με τρομάζεις εσύ.

Με τρομάζεις ακόμα, οπαδέ της ομάδας
του κόμματος σκύλε, της οργάνωσης μάγκα
διερμηνέα του Θεού, ρασοφόρε γκουρού
τσολιαδάκι φτιαγμένο, προσκοπάκι χαμένο
Προσεύχεσαι και σκοτώνεις, τραυλίζεις ύμνους οργής
έχεις πατρίδα το φόβο, γυρεύεις να βρεις γονείς
μισείς τον μέσα σου ξένο κι όχι, δεν καταλαβαίνω
δεν ξέρω πού πατώ και πού πηγαίνω.

“Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τί πρέπει να κάνουμε;»είναι το αντικείμενο έρευνας που ξεκίνησε εθελοντικά, ως πολιτική – κοινωνική δράση, η Κρυσταλία Πατούλη, θέτοντας το ερωτημα από τον Αύγουστο του 2010, σε πρόσωπα των γραμμάτων, των επιστημών, της μάχιμης διανόησης και των τεχνών, και με ανοιχτή πρόσκληση – επιστολήγια συμμετοχή στον συγκεκριμένο δημόσιο διάλογο από τον Μάρτιο του 2011, ο οποίος δημοσιεύεται στο tvxs.gr.

Δημοσιεύτηκαν μέχρι στιγμής (ενημέρωση 5/11/2012) οι απαντήσεις των:

1. Κώστας Ακρίβος
2. Άγγελος Αντωνόπουλος
3. Αλέξανδρος Αντωνόπουλος
4. Χαϊνης Δημήτρης Αποστολάκης
5. Νίκος Αραπάκης
6. Γιώργος Αρμένης
7. Νάνος Βαλαωρίτης
8. Λαοκράτης Βάσσης
9. Τασούλα Βερβενιώτη
10. Κώστας Βεργόπουλος
11. Χάρης Βλαβιανός
12. Γιάννης Βόγλης
13. Δήμητρα Γαλάνη
14. Χρήστος Γιανναράς
15. Θανάσης Γκαϊφύλλιας
16. Γρηγόρης Γκιζέλης
17. Μανώλης Γλέζος
18. Φίλιππος Γράψας
19. Γιάννης Γρηγοράκης
20. Θεόδωρος Γρηγοριάδης
21. Νίκος Δαββέτας
22. Συράκος Δανάλης
23. Σωτήρης Δημητρίου
24. Αντώνης Διαμαντής
25. Θανάσης Διαμαντόπουλος
26. Έφη Δραμαλή
27. Νίκος Ερηνάκης
28. Ηλίας Ευθυμιόπουλος
29. Μάνος Ζαχαρίας
30. Δημήτρης Ζερβουδάκης
31. Αλέξης Ζήρας
32. Γιάννης Ζουγανέλης
33. Nίκος Ζούδιαρης
34. Παναγιώτης Ήφαιστος
35. Μίκης Θεοδωράκης
36. Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
37. Αλκίνοος Ιωαννίδης
38. Δημήτρης Καζάκης
39. Κώστας Καζάκος
40. Νίκος Καλογερόπουλος
41. Θύμιος Καρακατσάνης
42. Βασίλης Καραποστόλης
43. Nίκος Καρατζάς
44. Τάκης Καφετζής
45. Αντώνης Καφετζόπουλος
46. Γιώργος Κολέμπας
47. Γιώργος Κοντογιώργης
48. Μάνος Κοντολέων
49. Περικλής Κοροβέσης
50. Θωμάς Κοροβίνης
51. Στέλιος Κούλογλου
52. Μένης Κουμανταρέας
53. Νίκος Κούνδουρος
54. Νίκος Κουνενής
55. Γιάννης Κούτρας
56. Kώστας Κουτσομύτης

...